Аты аңызға айналған әнші 1922 жылы 1 қаңтар күні Сыр бойындағы Қазалы өңірінде дүниеге келген. Әншінің азан шақырылып қойған есімі – Үрбибі. Бірақ ол күллі әлемге Роза есімімен танылды. Қазақтың ән өнеріндегі бірінші Роза да өзі еді. Одан кейін дүниеге келген талай қазақ қыздарына Бағлановадай болсын деген ниетпен осы ерекше есімді бере бастайды. Соның бірі –Қазақстанның Халық әртісі, Еңбек Ері Роза Рымбаева.

Көркі гүлдей жайнаған талантты әнші өнерге жастайынан құштар болған. Бірақ ХХ ғасырдың 30-жылдары қазақ халқының басына түскен нәубет пен соғыс зардабы Роза Бағланованың әулетін де айналып өтпеді. Әкесі қайтыс болған соң осы қиын жылдары ол отбасының асыраушысына айналады.

Күнкөріс мақсатымен 1940 жылдары әнші Ташкент қаласына көшіп барған. Ерекше талантымен көзге түскен күміс көмей әншінің өнер жолы Ташкент қаласынан бастау алды. Роза Тәжібайқызы Ташкент филармониясындағы ән-би ансамблінде өнер көрсетіп, біраз уақыттан кейін ұйымның бас солисі дәрежесіне көтеріледі. Осы ансамбльдің құрамында жүріп, 19 жасында майдан даласына аттанады.

Роза Тәжібайқызы 1941 жылдан бастап соғыс аяқталғанға дейін оқ пен оттың ортасында ән шырқап, патриоттық әндерімен жауынгерлерге рух берген. «Жақсы ән – жан азығы» демекші, Роза Бағланова өнерімен сарбаздарды жігерлендіріп, 20 шақты тілде ән шырқаған.

Әнші Панфилов дивизиясының әскерлері, Орта Азия әскери округінің майдан шебіндегі сарбаздары үшін, сондай-ақ солтүстік және батыс майдан шептерінде, Варшава әскери бөлімінде өнер көрсеткен. Ол майдан даласында жүріп, Отанды қорғау үшін әнімен қызмет етті.

Роза Тәжібайқызы соғыс алаңында тек өнер көрсетіп қана емес, медбикелермен бірге жаралы солдаттарға жәрдемдесіп, қолдан келген көмектен аянып қалған жоқ. Өзі де майдан даласында жүріп, ауыр жарақат алған. 1944 жылы снарядтың жарықшағы көзіне ауыр зақым келтірсе де, ол артқа шегінбейді. Осындай қайсарлығымен ерекшеленген Роза Бағланова Кеңес одағында «Жауынгерлік ерлігі үшін» медалімен 2 рет марапатталған жалғыз әнші атанды.

Ұлы Жеңіс күнін әнші Мәскеу қаласында қарсы алды. «...Бес жыл бойы оқ пен оттың арасында, қиын-қыстау күндер мен түндерді бастан кешірсек те, қыршынынан қиылған талай боздақтардан айырылсақ та, талай ер-азаматтарымыз жарымжан-ғаріп болса да, Жеңістің келуі, әрине шексіз қуаныш еді..»,- деп жеткізді Роза Тәжібайқызы өзінің естеліктерінде.

Майданнан кейін әнші қайтып елге оралады. Оның елге оралуына белгілі ақын, көркем сөз шебері Жұбан Молдағалиев себепші болған екен.

Талайды талантымен тамсандырған әнші артистік бригадалар мен делегациялардың құрамында, жеке концерттік бағдарламаларда кәсіби орындаушылық қырымен танылды. Роза Бағланова дүниежүзілік фестивальдерде үлкен жетістіктерге қол жеткізді. 1949 жылы Будапешт қаласында өткен Жастар мен студенттер арасындағы халықаралық фестивальдің бас жүлдесін жеңіп алды.

1947-1949 жылдары Роза Тәжібайқызы Абай атындағы Қазақ опера және балет театрының әншісі, 1949-1960 жылдары Жамбыл атындағы филармонияның солисі қызметін атқарды.

1960 жылдан бастап Роза Бағланова іргестасы жаңадан қаланған Қазақконцерттің солисі атанды. Өнердің осы қара шаңырығында ол өмірінің соңына дейін жарты ғасырдан астам уақыт бойы жемісті еңбек еткен. Әншінің 100 жылдық мерейтойына орай 2021 жылы еліміздің басты концерттік ұйымына Роза Бағланованың есімі берілді. Қазақконцерттің негізін қалаушылардың бірі ретінде Роза Тәжібайқызы тек осы ұйымның ғана емес, тұтас қазақтың ән өнерін дамуына өлшеусіз зор үлес қосты.

Роза Бағланованың орындауындағы барлық әндер халық жүрегіне жетіп, өміршең туындыларға айналды. Ол ел сүйіп тыңдайтын көп әндердің алғашқы орындаушысы болды. Бұл туралы әнші: «...Елу жылдан аса уақыт бойы сахна төрінде талай әндердің тұсауын кестім: «Ақкөгершін», «Менің Қазақстаным», «Бейбітшілік туы берік қолда», «Жасасын, совет халқы!», «Ақмаңдайлым», «Жан құштарым», «Туған айдай», «Қайықта», «Маржан қыз», «Жайлау әні», «Махаббат вальсі», «Айналайын», «Асыл арман», «Аяулым, арманымдай асылым ең», т.б. әндерді тыңдаушы халық алғаш рет менің орындауымда тыңдады», - деп жеткізген еді.

Күміс көмей әншінің ерекше орындауындағы «Ах, Самара-городок» әні де әлі халық жадында. Кезінде Роза Бағланова осы әнмен КСРО елінің даңқын асырған еді. Әншінің өнердегі төлқұжатына айналған бұл әнді дәл сол кісідей ерекше нақышта ешкім орындай алмайтын.

Оның репертуарында опера туындылары, қазақтың халық әндері, отандық және шетелдік композиторлардың шығармалары, сондай-ақ орыс, өзбек, тәжік, украин, грузин, әзірбайжан, қырғыз, корей, поляк, венгер, қытай, моңғол, үнді халықтарының әндері үйлесімді көрініс тапты.

Көзі тірісінде аты аңызға айналған Роза Тәжібайқызы әсем даусымен бүкіл әлемді тамсандырды. Роза Бағланова өмір бойы белсенді гастрольдік қызмет жүргізіп, әлемнің 60 жуық мемлекетінде өнер көрсеткен.

Кеңес одағы заманында қазақ әншілерінің арасында алғашқылардың бірі болып АҚШ елінде концерт берген. Бұл туралы әнші өзінің естеліктерінде: «Америка сахнасында 1957 жылы ән айттым. Кеңестер елінен келген әншiлердiң құрметiне дастархан жайылды. Мен қонақасы кешіне қазақтың ұлттық киімін киіп кіріп барғанымда мені көре салып, 100 шақты музыкант «Ах, Самара-городокты» құйқылжыта тарта жөнелді. Оркестрге қосылып, әндi орысша, ағылшынша, французша орындап шықтым. Американың зиялы қауымы айрықша ілтипат көрсетті», - деп жазған еді.

Елизавета патшайым, И.Сталин, Н.Хрущев, Л.Брежнев, Ким Ир Сен, Мао Цзэдун, Джавахарлал Неру, Индира Ганди сынды атақты тұлғалармен кездесіп, қазақ мәдениетін әлемге паш етті.

Өнердегі зор жетістіктері үшін небәрі 33 жасында Қазақ КСР Халық әртісі, ал 45 жасында КСРО Халық әртісі атанды.

Роза Тәжібайқызы туған халқына адал қызмет етті. Оның «елім» деп соққан жүрегінен айрықша азаматтық болмысын көруге болады. Арал тағдыры, желтоқсан оқиғасына қатысты айтқан сөздері осының айқын дәлелі.

Арал трагедиясы туралы айтқан сөзінен оның өр рухын аңғаруға болады. «Мен соғысты көрдім. Алайда Аралда болып жатқан жағдайды бір ауыз сөзбен тоқтату мүмкін емес. Соғысты тоқтатуға болады, атом бомбасын тоқтатуға болады, аспандағы ұшақты тоқтатуға болады, бірақ мұны тоқтату мүмкін емес. Біз мұнда отырып, осыны айтып жатырмыз, ал анда табиғат өз дегенін жасап жатыр. Біздің «ұлы ғалымдарымыз» тұтас ұлтты құрсақта өлтіріп жатыр. Ұлтты өлтіріп жатқан ғалымдар туралы не айтуға болады? Басқа уақыт болса, біз мұны зиянкестік дейтін едік, ал егер ол зиянкестер КСРО академиктері, Социалистік Еңбек Ерлері, екі, үш мәрте лауреаттары болса, не дейміз? Қараңызшы, қазақ елінің жерінде не бар: Семейде – полигон, Байқоңырда – космодром, Аралда – у. Сонда қазақтар қайда барып өмір сүруі керек? Егер бұл жағдай шетелде, Америкада болса, олар тұтас ұлтты өлтіріп жатыр деп айғайлайтын еді. Мен ол жерлерде болдым. Маған оны көру өте ауыр болды. Нәрестелердің көзі жоқ, таңдайсыз туылып жатыр, басында ша­шы жоқ, аяғы, қолы жоқ балалар туы­лып жатыр. Бұл не сұмдық? Кімнен сұрауымыз керек? Кімге барып айтуымыз керек? Тұтас ұлттың жан азабын, қайғысын, қасіретін естірту үшін, бізді тыңдау үшін қандай тиісті орындарға дейін баруымыз керек?» - деп Роза Бағланова тұтас ұлттың зарын жеткізген еді.

Әнші қоғамдық өмірге белсенді араласып, қазақ мәдениетін дамытуда сан-салалы ісімен көрінген қоғам қайраткері бола білді.

Бар ғұмырын халқына арнаған Роза Бағланова бойындағы осы қасиеттер оны шын мәнінде Ұлы дала елінің біртуар перзенті етті.

«Ән – менің өмірім. ... 50 жылдан аса күлкімді де, махаббатымды да, өз бойымдағы нәрімді де – бәрін де әніме бердім» деп талантымен қазақ өнерінің ұлылығын паш еткен Роза Бағланова ұлт мақтанышына айналды, еліміздің рухани байлығын әлемдік деңгейде асқақтатты. Роза Бағланова орындаған әндер қазақ музыка мәдениетінің «алтын қорына» қосылды.

Роза Тәжібайқызы еліміздегі ең жоғарғы дәрежелі марапат – «Халық Қаһарманы» атағына ие болған Қазақстандағы жалғыз әнші атанды.

Оның есімі ел жадында әрдайым жаңғырып тұрады. Роза Бағланова туралы 1989 жылы «Первая Роза», 2006 жылы «Ах, Самара, городок» атты деректі фильмдер түсірілген. Туған жерінде Роза Бағланова атындағы Қазалы аудандық мәдениет үйі және 2015 жылы әншінің ескерткіш-бюсті ашылған. Елімізде вокалистер арасындағы республикалық «Ақмаңдайлым» байқауы дәстүрлі түрде өтіп тұрады.

2021 жылы Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев ұлы әншінің есімін мәңгі сақтау үшін шаралар қабылдауды тапсырды. Соның негізінде биыл Роза Бағланованың 100 жылдық мерейтойы ЮНЕСКО-ның 2022-2023 жылдарға арналған халықаралық мерейтойлар тізіміне енді.

Қазақ музыкалық өнерінің қарашаңырағы Қазақконцертке Роза Бағланованың есімі берілді. Сондай-ақ Нұр-Сұлтан, Алматы қалаларында және Қазалы ауданының орталығы Әйтеке би кентінде әнші атындағы көшелер бар. Мерейтой аясында Халық қаhарманы Роза Бағланованың құрметіне Қызылорда қаласында үлкен ескерткіш бой көтерген.

Әншінің мерейтойына орай Қазақстан ұлттық банкі «Roza Baǵlanova. 100 jyl» коллекциялық монеталарын айналымға шығармақ. «Хабар» арнасында Роза Бағланованың балалық шағынан бастап өмірінің соңына дейінгі кезеңдері, отбасылық өмірі мен соғыс жылдарындағы ерен еңбектері көрініс тапқан «Бұлбұл» телехикаясының тұсауы кесілді. Фильмдегі басты рөлді Қазақконцертке қарасты «Astana Musical» театрының әртісі Зарина Жакенова сомдады. Алдағы уақытта да ұлы әншінің есімін ел жадында мәңгі сақтау үшін түрлі форматтағы іс-шаралар өтеді.

«Айналайын халқымнан еркелеткен» деп қазақ өнерінде қайталанбас із қалдырған ән әлемінің сөнбес жұлдызы Роза Бағланованың есімі әрқашан дәріптеліп, мәңгі ұлықтала береді.